Ontwerp met toegankelijkheid in gedachten

Wat is toegankelijk ontwerp?

Een goed digitaal ontwerp houdt vanaf het begin rekening met zoveel mogelijk gebruikers - ongeacht leeftijd, ervaring of beperking. Dit noemen we toegankelijk of inclusief ontwerp. Het doel is om digitale toepassingen zo vorm te geven dat niemand wordt buitengesloten.

Toegankelijk ontwerp gaat hand in hand met gebruiksvriendelijkheid. Wie ontwerpt met een brede groep eindgebruikers in gedachten, creëert een interface die voor iedereen prettiger werkt.

Dat betekent bijvoorbeeld:
- Ontwerpen met toetsenbordgebruik in gedachten
- Geen informatie overbrengen met kleur alleen
- Teksten schrijven die eenvoudig te begrijpen zijn
- Zorgen dat knoppen en formulieren duidelijk zichtbaar en goed bedienbaar zijn

Inclusief design voorkomt niet alleen problemen, het draagt ook bij aan een positievere gebruikerservaring, een groter bereik en betere conversie.

Waar moet je op letten bij toegankelijk ontwerp?

1. Kleurgebruik en contrast

Voor mensen met een visuele beperking, zoals kleurenblindheid of slechtziendheid, zijn kleur en contrast cruciale onderdelen van een toegankelijk ontwerp. Slecht contrast kan informatie onleesbaar maken.

Goede praktijk:

• Zwart op wit, donkerblauw op lichtgrijs
• Contrastverhouding van minstens 4.5:1 (voor gewone tekst) volgens WCAG

Vermijd:

• Lichtgrijs op wit, of andere combinaties met een laag contrast.
• Groen en rood als enige inhoudelijke indicatie (bijv. in grafieken of statusmeldingen)

2. Toegankelijke typografie

Lettertypes, tekstgrootte en witruimte hebben veel invloed op de leesbaarheid van je content. Schreefloze lettertypen zoals Arial of Verdana zijn voor de meeste mensen het makkelijkst te lezen. Zorg daarnaast voor voldoende lettergrootte (liefst 16px of meer) en genoeg ruimte tussen regels en alinea’s.

Denk ook aan mensen met dyslexie of cognitieve beperkingen: korte zinnen, overzichtelijke blokken en een rustige opmaak maken veel verschil.

3. Logische structuur en navigatie

Gebruikers moeten snel hun weg kunnen vinden. Een heldere en consistente structuur en navigatie is daarom essentieel.

Gebruik duidelijke koppenhiërarchie (zoals H1, H2, H3), herkenbare navigatiepatronen en hulpmiddelen zoals breadcrumbs of een zoekfunctie. Houd de paginavolgorde en opmaak consistent, zodat gebruikers weten wat ze kunnen verwachten.

Ook schermlezers vertrouwen op deze structuur om een pagina goed te interpreteren en voor te lezen.

4. Voorspelbare interactie

Zorg ervoor dat knoppen, formulieren en interactieve elementen werken zoals mensen verwachten. Voor mensen met motorische of cognitieve beperkingen is voorspelbaarheid en feedback extra belangrijk.

Belangrijk:

• Interactieve elementen moeten herkenbaar zijn (visueel en semantisch)
• Geef visuele feedback bij focus (bijv. bij tab-navigatie)
• Formulieren moeten labels, foutmeldingen en duidelijke instructies bevatten
• Geen verborgen elementen achter hover of beweging

Maak gebruik van de juiste HTML-structuur en -rollen voor knoppen, formulieren, tabbladen en modals.

Toegankelijkheid is geen extra stap, maar een vastonderdeel van het ontwerpproces

Toegankelijkheid begint bij ontwerp, maar stopt daar niet. Het werkt het beste als het is ingebed in het hele proces, van wireframe tot implementatie. Betrek UX-designers, developers, testers en contentmakers en laat toegankelijkheid leidend zijn bij de keuzes die je maakt. Regelmatig een toegankelijkheidsonderzoek helpt om eventuele knelpunten vroegtijdig te signaleren en op te lossen. Door toegankelijkheid direct mee te nemen voorkom je achteraf kostbare aanpassingen en bouw je aan een inclusieve, duurzame digitale omgeving.